Shokët e shpellës

A mendon se shokët e
shpellës dhe pllaka me mbishkrimin (e emrave të tyre)
ishin nga shenjat Tona të mrekullueshme? (El-Kehf:
9)

Surja e tetëmbëdhjetë në Kuran e quajtur El-Kehf, që do
të thotë "Shpella", tregon për një grup të rinjsh, të cilët
u strehuan në një shpellë për t'u fshehur nga një sundimtar,
i cili mohonte Allahun dhe shtypte padrejtësisht besimtarët.
Ajetet mbi këtë temë janë si vijon:

A mendon se shokët e shpellës dhe pllaka
me mbishkrimin (e emrave të tyre) ishin nga shenjat Tona
të mrekullueshme?

Kujto kohën kur djemtë e rinj ikën për t'u fshehur (prej
popullit të tyre mosbesimtar) në shpellë dhe thanë: "Zoti
ynë! Na dërgo mëshirën Tënde dhe na e lehtëso brengën tonë
duke na udhëzuar në rrugë të drejtë!"

Kështu Ne i vumë në gjumë të thellë në shpellë për shumë
vite.

Pastaj i ngritëm nga gjumi për të provuar se cili nga dy
grupet ishte më i saktë në llogaritjen e kohës që kishin
kaluar atje.

Ne të tregojmë me saktësi ty (o Muhamed) ndodhinë e tyre.
Ata ishin disa djem të rinj që besuan Zotin e tyre, ndaj
dhe Ne i forcuam më tepër në rrugën e drejtë.

Ne i bëmë zemrat e tyre të forta e të qëndrueshme (me dritën
e besimit) kur u ngritën dhe thanë: "Zoti ynë është Zoti
i qiejve dhe i tokës, ne kurrë nuk do të adhurojmë dikë
tjetër përveç Tij, sepse po të bënim një gjë të tillë, do
të ishim të padrejtë dhe gënjeshtarë.

"Populli ynë adhuron perëndi të tjera në vend të Allahut.
Pse nuk sjellin ata një provë bindëse e të qartë për ato
(perëndi që adhurojnë)? E kush bën gabim më të madh se ai
që shpif gënjeshtra ndaj Allahut?"

(Ata i thanë njëri-tjetrit): "Meqë ju u larguat prej njerëzve
tuaj dhe zotave që ata adhurojnë në vend të Allahut, atëherë
strehohuni në shpellë. Zoti juaj do t'ju mbulojë me mëshirën
e Tij dhe do t'jua lehtësojë shqetësimin tuaj."

Ju mund ta shihnit diellin kur lindte, duke lëvizur nga
e djathta e shpellës, ndërsa kur perëndonte largohej prej
tyre nga ana e majtë, kurse ata qëndronin shtrirë në një
vend të gjerë në mes të shpellës. Kjo është një nga provat
dhe argumentet e Allahut. Ai që udhëzon Allahu, është me
të vërtetë i udhëzuar në rrugën e drejtë por për atë, të
cilin Ai e shpie në rrugë të gabuar, ju nuk do të gjeni
dot asnjë udhëzues për ta drejtuar (në udhën e drejtë).

Ata dukeshin sikur ishin zgjuar, por në të vërtetë ishin
duke fjetur. Ne i kthenim në të djathtë dhe në të majtë,
kurse qeni i tyre qëndronte me dy këmbët e para të shtrira
te hyrja e shpellës. Po t'i kishe parë, do të kishe ikur
me të shpejtë dhe do të tmerroheshe prej tyre.

Kështu, Ne i zgjuam nga gjumi që të pyetnin njëri-tjetrin.
Njëri prej tyre pyeti: "Sa kohë keni qëndruar në gjumë?"
Ata iu përgjigjën: "Kemi ndenjur një ditë ose një pjesë
të saj." (Pastaj të gjithë) thanë: "Zoti juaj e di më mirë
se sa kohë keni qëndruar në gjumë� Tani, dërgoni njërin
prej jush në qytet që të blejë ushqim të lejuar me këtë
monedhë argjendi dhe t'jua sjellë këtu, por duhet të ketë
shumë kujdes të mos marrë vesh gjë ndokush për ju.

Nëse e marrin vesh se ku jeni, ata do t'ju vrasin me gurë,
ose do t'ju kthejnë në fenë e tyre me forcë dhe atëherë
ju kurrë nuk do të shpëtoni."

Kështu pra, Ne e bëmë të njohur çështjen e tyre për njerëzit
me qëllim që ata të kuptonin se premtimi i Allahut është
i vërtetë dhe se nuk mund të ketë pikë dyshimi për Ditën
e Kijametit. (Përkujto kohën) kur banorët e qytetit haheshin
me njëri-tjetrin për çështjen e tyre dhe thanë: "Ngrini
një ndërtesë mbi ta, Zoti i tyre e di më mirë çështjen e
tyre." Pastaj ata që ishin më tepër thanë: "Ne do të ndërtojmë
një vend-adhurimi mbi ta."

Disa thanë se ata ishin tre, ndërsa qeni ishte i katërti;
disa të tjerë thanë se ata ishin pesë, ndërsa qeni ishte
i gjashti, por këto ishin vetëm hamendje. Megjithatë disa
të tjerë thonë se ata ishin shtatë, ndërsa qeni ishte i
teti. Thuaju (o Muhamed): "Zoti im e di më mirë numrin e
tyre; askush nuk e di atë përveç një pakice të vogël." Kështu
që mos diskuto (për numrin e tyre) më tepër se ç'të kemi
treguar Ne dhe mos pyet asnjë prej tyre (çifutëve e krishterëve)
për çështjen e shokëve të shpellës.

Mos thuaj kurrë për diçka: "Do ta bëj nesër." Përveçse nëse
shton thënien: "Nëse dëshiron Allahu!" Përmende Zotin tënd
kur të harrosh dhe thuaj: "Mbase Zoti im më udhëzon mua
në një rrugë më afër të vërtetës sesa kjo."

Ata qëndruan në shpellën e tyre treqind vjet plus nëntë
vjet.

Thuaj: "Allahu e di më mirë se sa qëndruan. Vetëm Ai e njeh
dijen e fshehtë të qiejve dhe tokës. Sa i mprehtë është
shikimi dhe dëgjimi i tij! Ata nuk mund t'i ndihmojë askush
tjetër përveç Tij dhe askush nuk ndërhyn në vendimet dhe
gjykimet e Tij." (El-Kehf: 9-26)
Sipas të dhënave, Shokët e Shpellës, të cilët lavdërohen
si nga burimet islame, ashtu dhe nga ato kristiane, ranë
pre e tiranisë mizore të perandorit romak, Decius. Duke
u ballafaquar me shtypjen dhe padrejtësinë e Deciusit, këta
të rinj e paralajmëruan popullin e tyre disa herë që të
mos e braktisnin fenë e Allahut. Indiferenca e populli të
tyre, shtypja e madhe që ushtronte perandori dhe kërcënimi
i tyre me vdekje bëri që ata t'i braktisnin shtëpitë e tyre.
Siç vërtetojnë dokumentet historike, në atë kohë, shumë
perandorë zbatuan gjerësisht politikën e terrorrit dhe shtypjes
ndaj besimtarëve që i qëndruan besnikë fesë së Isait (Krishtit).
Në një letër të shkruar nga guvernatori romak Pilinius
(69 - 113 e.s.), i cili qeveriste Anatolinë Veri-Perëndimore,
drejtuar perandorit Trajan, përmenden disa nga pasuesit
e Isait, të cilët u ndëshkuan për shkak se kundërshtuan
adhurimin e statujës së perandorit. Kjo letër është një
prej dokumenteve më të rëndësishme, të cilat tregojnë shtypjen
që ushtrohej mbi besimtarët e drejtë në atë kohë. Në rrethana
të tilla, këta të rinj, të cilëve iu kërkua t'i nënshtroheshin
një sistemi pagan dhe të adhuronin perandorin, nuk e pranuan
këtë dhe thanë:

"� Zoti ynë është Zoti i qiejve dhe i tokës,
ne kurrë nuk do të adhurojmë dikë tjetër përveç Tij, sepse
po të bënim një gjë të tillë, do të ishim të padrejtë dhe
gënjeshtarë.

"Populli ynë adhuron perëndi të tjera në vend të Allahut.
Pse nuk sjellin ata një provë bindëse e të qartë për ato
(perëndi që adhurojnë)? E kush bën gabim më të madh se ai
që shpif gënjeshtra ndaj Allahut?" (El-Kehf: 14 - 15)
Për sa i përket zonës ku jetuan Shokët e Shpellës ekzistojnë
mendime të ndryshme, por më të pranueshmet janë ato mendime
që thonë se ata jetuan në Efes ose në Tarsus.
Pothuajse të gjitha burimet e krishtera e identifikojnë
Efesin si vendin e shpellës, ku u strehuan këta të rinj.
Disa studiues muslimanë dhe komentues të Kuranit pajtohen
me burimet e krishtera në lidhje me Efesin. Disa të tjerë
shpjegojnë me detaje pse Efesi nuk ishte vendi i shpellës
dhe më pas përpiqen të vërtetojnë se ngjarja ndodhi në Tarsus.
Në këtë studim do të merremi me të dy alternativat. Për
sa i përket kohës, studiuesit në përgjithësi, duke përfshirë
edhe ata të krishterë, thonë se ngjarja ka ndodhur në kohën
e perandorit romak Decius (i quajtur edhe Decianus) rreth
viteve 250 e.s.
Deciusi dhe Neroni njihen si perandorët romakë që kanë
torturuar më shumë pasuesit e Isait. Gjatë sundimit të tij
të shkurtër, Deciusi mori një vendim, i cili detyronte çdo
person nën sundimin e tij që të bënte kurban për perënditë
romake. Njerëzit ishin të detyruar të bënin kurban dhe për
këtë merrnin një çertifikatë që u tregohej autoriteteve
shtetërore që merreshin me zbatimin e vendimit. Në burimet
e krishtera shkruhet se shumë njerëz e refuzuan këtë akt
idhujtar dhe ikën "nga një qytet në tjetrin" ose u fshehën
në vende të fshehta. Shokët e Shpellës ka shumë mundësi
të jenë një grup prej këtyre besimtarëve të ikur.
Në këtë ngjarje ka diçka që duhet sqaruar. Kjo histori
është treguar nga disa historianë dhe komentatorë, të cilët
kanë shtuar shumë informacione të pasakta e të pakonfirmuara,
duke e kthyer atë në përrallë. Megjithatë, kjo nuk do të
thotë se ngjarja nuk ka ndodhur, pasi këto deformime dhe
shtesa të pasakta nuk ia ndryshojnë thelbin e vërtetë dhe
të vërtetuar të ngjarjes së Shokëve të Shpellës, e cila
është një realitet historik.