Populli i Sebeit dhe përmbytja e Arimit -1-

Vendbanimi i Sebeit ishte një argument i
qartë për banorët e tij. Dy kopshte në të djathtë dhe në
të majtë. "Hani nga begatia e Zotit tuaj dhe falenderoni
(për) këtë vend të mirë dhe (për) një Zot falës të madh.
Por ata u larguan (nga bindja ndaj Allahut), kështu që Ne
çuam kundër tyre sejlul-arim (përmbytjen nga diga e ujit)
dhe i shndërruam të dy kopshtet e tyre në toka që prodhonin
fryte të këqija e të hidhura, drunj të thatë dhe pak bar
të egër. (Sebe'ë: 15 - 16)

Populli i Sebeit është një nga katër qytetërimet më të
mëdha që populluan Arabinë Jugore. Ky popull vlerësohet
se është formuar aty midis viteve 1000-750 p.e.s. dhe është
shkatërruar rreth viteve 550 e.s. nga sulmet që zgjatën
për dy shekuj me radhë, të persianëve dhe arabëve.
Koha e formimit të qytetërimit të Sebeit është objekt i
shumë diskutimeve. Populli i Sebeit nisi t'i regjistronte
dokumentacionet qeveritare rreth vitit 600 p.e.s. Kjo është
arsyeja përse nuk ka dokumente të tyre përpara kësaj date.
Burimet më të vjetra, të cilat i referohen
popullit të Sebeit, janë kronikat vjetore të luftës që nga
koha e mbretit asirian Sargon II (722 - 705 p.e.s.). Në shënimet
që Sargoni shënonte për ata që i paguanin taksa atij, përmendet
edhe mbreti i Sebeit, It'amara. Këto shënime janë burimi më
i vjetër i shkruar që jep informacion për qytetërimin e Sebeit.
Megjithatë nuk do të ishte e drejtë të arrish në përfundimin
se kultura e këtij populli u formua rreth viteve 700 p.e.s.,
duke u mbështetur vetëm mbi këtë burim, sepse ka shumë mundësi
që Sebei të ketë ekzistuar shumë kohë më parë se të regjistrohej
dokumentacioni me anë të shkrimit. Kjo do të thotë se historia
e Sebeit mund të jetë shumë e hershme. Në mbishkrimet e Arad-Nanmar,
një prej mbretërve të fundit të shtetit të Urit, është përdorur
fjala Sabum, e cila mendohet se do të thotë "vendi i Sebeit".39
Në qoftë se kjo fjalë ka me të vërtetë këtë kuptim, atëherë
historia e Sebeit ka nisur që në vitet 2500 p.e.s.







Të dhënat historike që flasin për Sebein zakonisht tregojnë
se kultura e tij, ashtu si ajo e fenikasve, ishte e përqëndruar
kryesisht në veprimtarinë tregtare. Këta njerëz zotëronin
dhe administronin disa nga udhët tregtare që kalonin përmes
Arabisë Veriore. Tregtarët sebeinë që transportonin mallrat
e tyre në Mesdhe dhe në Gaza, duke kaluar përmes Arabisë
Veriore, duhet t'i merrnin leje për kalim Sargonit II, sundimtarit
të zonës ose t'i paguanin atij një taksë të caktuar. Kur
sebeinët filluan t'i paguanin taksa mbretërisë asiriane,
emri i tyre filloi të regjistrohej në shënimet e këtij shteti.
Sebeinët njihen në histori si një popull i qytetëruar.
Në mbishkrimet e sundimtarëve të Sebeit janë përdorur shpesh
fjalët "rindërtoj", "dedikoj" dhe "ndërtoj". Diga e Maribit,
e cila është një nga monumentet më të rëndësishme të këtij
populli, është një tregues i rëndësishëm i nivelit teknologjik
që ky popull kishte arritur. Megjithatë, kjo nuk do të thotë
se fuqia ushtarake e Sebeit ishte e dobët, përkundrazi ushtria
sebeine ishte një nga faktorët më të rëndësishëm që kontribuoi
në mbijetesën e kulturës së këtij shteti për një periudhë
të tillë kaq të gjatë.
Shteti sebein zotëronte një nga ushtritë më të forta në
rajon. Në sajë të kësaj ushtrie, shteti ishte i aftë të
ushtronte një politikë ekspansioniste. Sebeinët kishin pushtuar
tokat e shtetit të vjetër Kataban dhe zotëronin shumë toka
në Afrikë. Gjatë vitit 24 p.e.s., gjatë një ekspedite në
Magrib, ushtria sebeine shpartalloi krejtësisht ushtrinë
e Marcus Aurelius Gallus, guvernatorit romak të Egjiptit.
Sebei mund të portretizohet si një shtet që ndiqte një politikë
të moderuar, megjithatë nuk hezitonte të përdorte forcën
kur ishte e nevojshme. Me kulturën e avancuar dhe ushtrinë
e tij, shteti sebein ishte një nga superfuqitë e zonës në
atë kohë.
Kjo ushtri jashtëzakonisht e fortë e shtetit sebein përshkruhet
edhe në Kuran. Një shprehje e parisë sebeine e treguar në
Kuran tregon besimin e madh që ata kishin në ushtrinë e
tyre. Paria e popullit, duke iu drejtuar mbretëreshës, tha:


Ne kemi fuqi të madhe dhe mundësi të mëdha
për luftë, por ty të takon urdhri. Kështu pra, mendo mirë
se çfarë do të urdhërosh. (En-Neml: 33)
Kryeqyteti i Sebeit ishte Maribi, i cili
ishte shumë i pasur falë pozitës së favorshme gjeografike.
Kryeqyteti ishte shumë afër lumit Adana. Pika ku lumi arrinte
malin Belak ishte shumë e përshtatshme për ndërtimin e një
dige. Duke e shfrytëzuar këtë faktor, sebeinët ndërtuan
një digë në këtë vend me qëllim që të ujisnin tokat e tyre.
Ata arritën një nivel shumë të lartë mirëqenieje. Kryeqyteti
Marib ishte një nga qytetet më të zhvilluara të kohës. Shkrimtari
grek Plini, që e kishte vizituar atë zonë, e cila i kishte
bërë shumë përshtypje, tregon se zona ishte shumë e gjelbëruar.40
Lartësia e digës në Marib ishte 16 m, gjerësia
e saj ishte 60 m, ndërsa gjatësia 620 m. Sipas llogaritjeve,
sipërfaqja totale që mund të vaditej nga diga ishte 9600
ha, prej të cilave 5300 ha i përkisnin ultësirës jugore,
ndërsa pjesa e mbetur i përkiste ultësirës veriore. Këto
dy ultësira përmenden në shkrimet sebeine si "Maribi dhe
dy ultësirat".41
Shprehja "dy kopshte në të djathtë dhe
në të majtë" në Kuran u referohet kopshteve mbresëlënëse
dhe vreshtave në këto dy lugina. Në sajë të kësaj dige dhe
sistemeve ujitëse, zona u bë e njohur si zona më pjellore
e Jemenit. Francezi J. Holevy dhe austriaku Glaser vërtetuan
nga dokumentet e shkruara se diga e Maribit ekzistonte që
në kohët e lashta. Në këto dokumente të shkruara në dialektin
Himer thuhet se kjo digë e bëri territorin shumë pjellor.
Diga u riparua disa herë gjatë shekujve V - VI e.s., megjithatë
këto riparime nuk mundën ta parandalonin shkatërrimin e
saj në vitin 542 e.s. Shkatërrimi i digës solli vërshimin
e Arimit, të përmendur në Kuran, i cili shkaktoi dëme të
mëdha. Vreshtat, kopshtet dhe fushat e kultivuara për qindra
vjet u shkatërruan krejtësisht. Pas kësaj fatkeqësie populli
sebein ra në një periudhë agonie, e cila shënoi dhe fundin
e sundimit të tyre.