Jeta e profetit Ibrahim -2-

Kjo mënyrë besimi e zbuluar në kohët tona nëpërmjet gërmimeve
arkeologjike përmendet në Kuran. Siç tregohet në Kuran,
Ibrahimi refuzoi adhurimin e këtyre idhujve:

Kujto Ibrahimin kur i tha babait të tij,
Azerit: "Përse i adhuroni idhujt si zota? Unë besoj se ti
dhe populli yt po bëni një gabim që duket sheshazi."

Kështu Ne i treguam Ibrahimit mbretërinë e qiejve dhe të
tokës, me qëllim që të ishte prej besimtarëve të vendosur.

Kur e mbuloi nata me errësirën e saj, ai pa një yll dhe
tha: "Ky është Zoti im." Por kur ylli u zhduk nga shikimi,
tha: "Unë nuk i dua ata që perëndojnë."

Kur pa hënën që ngrihej lart, tha: "Kjo është Zoti im."
Por kur ajo perëndoi, ai tha: "Nëse nuk më udhëzon Zoti
im, unë do të jem prej njerëzve të humbur."

Kur pa diellin të ngrihej lart, tha: "Ky është Zoti im.
Ky është më i madh." Por kur ai perëndoi, tha: "O populli
im! Unë nuk kam asnjë lidhje me ata që ju adhuroni në vend
të Allahut."

"Unë i drejtohem - larg besimeve të kota - Atij që krijoi
qiejt e tokën dhe unë nuk jam prej idhujtarëve." (El-En'am:
74-79)
Në Kuran, nuk tregohet me detaje vendi ku lindi dhe jetoi
Ibrahimi, por fakti se engjëjt e dërguar te populli i Lutit
shkuan tek Ibrahimi para se të shkonin te Luti dhe i dhanë
gruas së Ibrahimit lajmin e mirë të lindjes së një fëmije,
tregon se Ibrahimi dhe Luti jetuan pranë njëri-tjetrit dhe
ishin bashkëkohës.
Një çështje e rëndësishme rreth Ibrahimit në Kuran, e papërmendur
në Dhiatën e Vjetër, është ndërtimi i Qabes. Ajo u ndërtua
nga Ibrahimi dhe djali i tij, Ismaili. Sot, e vetmja gjë
e ditur nga historianët për të kaluarën e Qabes është se
ajo ka qenë një vend i shenjtë që në kohët e lashta. Vendosja
e idhujve në të gjatë kohës së injorancës, para ardhjes
së të dërguarit Muhamed, erdhi si pasojë e deformimit dhe
shtrembërimit të fesë hyjnore që iu shpall Ibrahimit.


Ibrahimi në Dhiatën e Vjetër
Dhiata e Vjetër është burimi më i detajuar për Ibrahimin
(Abrahamin), megjithëse ne nuk mund të jemi të sigurtë për
saktësinë e të gjitha informacioneve të përmendura në të.
Sipas saj, Ibrahimi u lind rreth vitit 1900 p.e.s. në qytetin
e Urit, një nga qytetet më të rëndësishme të kohës, i cili
shtrihej në jug-lindje të Ultësirës së Mesopotamisë. Kur
lindi, ai nuk u quajt Abraham, por Abram. Emri i tij u ndryshua
nga Zoti më vonë.
Një ditë, sipas Dhiatës së Vjetër, Zoti e urdhëroi Abramin
të linte vendin dhe njerëzit e tij për të shkuar në një
vend të panjohur dhe të themelonte një komunitet të ri atje.
Abrami, në moshën 75 vjeçare, e dëgjoi këtë thirrje dhe
u nis për udhëtim me gruan e tij që nuk lindte, Sarai (e
cila më vonë do të njihej me emrin Sarah që do të thotë
princeshë) dhe djalin e vëllait, Lutin. Duke shkuar në drejtim
të tokës së premtuar, ata qëndruan përkohësisht në Harran
dhe pastaj vazhduan udhëtimin e tyre. Kur arritën në tokën
e Kananit të premtuar për ta nga Zoti, atyre iu tregua se
ky vend ishte zgjedhur për ta dhe u ishte dhuruar atyre.
Kur Abrami u bë 99 vjeç, ai bëri një marrëveshje me Zotin
dhe emri i tij u ndryshua në Abraham. Ai vdiq kur ishte
175 vjeç dhe u varros në një shpellë afër qytetit të Hebronit
(sot: El-Halil) në Bregun Perëndimor (Palestinë), i cili
gjendet nën pushtimin e Izraelit. Kjo tokë, e cila u ble
nga Abrahami për një sasi të caktuar parash, ishte pasuria
e parë e tij dhe e familjes së tij në tokën e premtuar.


Vendlindja e Ibrahimit sipas Dhiatës
së Vjetër
Vendlindja e Ibrahimit ka qenë gjithmonë një temë e diskutueshme.
Ndërsa të krishterët dhe çifutët thonë se Ibrahimi lindi
në jug të Mesopotamisë, mendimi mbizotërues në Botën Islame
është se vendlindja e tij është Urfa-Harran. Disa zbulime
të reja tregojnë se tezat e krishtera dhe çifute nuk e pasqyrojnë
plotësisht të vërtetën.
Çifutët dhe të krishterët e mbështesin mendimin e tyre
në Dhiatën e Vjetër, sepse në të thuhet se Ibrahimi ka lindur
në qytetin e Urit, në jug të Mesopotamisë. Ibrahimi u edukua
në atë qytet, më pas u nis për në Egjipt dhe arriti atje
pas një udhëtimi të gjatë, në të cilin ai kaloi nëpër Harran,
rajon i Turqisë.
Një dorëshkrim i Dhiatës së Vjetër i gjetur kohët e fundit
shkaktoi dyshime serioze rreth vërtetësisë së këtij informacioni.
Në këtë dorëshkrim grek të shekullit III p.e.s., i cili
është pranuar si kopja më e vjetër e Dhiatës së Vjetër e
gjetur deri tani, Uri nuk përmendet fare. Sot shumë studiues
të Dhiatës së Vjetër thonë se fjala "Ur" është e pasaktë
ose është një shtesë e mëvonshme. Kjo nënkupton që Ibrahimi
nuk lindi në qytetin e Urit dhe mund të mos ketë qenë asnjëherë
në jetën e tij në Mesopotami.
Përveç kësaj, emrat e disa vendeve dhe krahinave që ata
nënkuptonin ndryshuan me kalimin e kohës. Në kohën tonë
Ultësirat e Mesopotamisë identifikohen zakonisht si brigjet
jugore të Irakut, ndërmjet lumenjve Tigër dhe Eufrat. Megjithatë,
dy mijë vjet më parë Mesopotamia përfshinte krahina të tjera
më në veri, madje duke arritur deri në Harran e duke u shtrirë
deri në Turqinë e kohëve tona. Pra, edhe pse ne e pranojmë
që shprehja "Ultësira e Mesopotamisë" në Dhiatën e Vjetër
është e saktë, do të ishte e gabuar të mendoje që Mesopotamia
e dy mijë vjetëve më parë dhe Mesopotamia e sotme janë pikërisht
të njëjtat vende.
Edhe pse ka dyshime serioze dhe mospajtime në lidhje me
faktin që qyteti i Urit është vendlindja e Ibrahimit, ka
një pajtim të përbashkët përsa i përket faktit që Harrani
dhe rrethinat e tij ishin vendi ku jetoi Ibrahimi. Përveç
kësaj, një kërkim i shkurtër i bërë në Dhiatën e Vjetër,
jep disa informacione që përkrahin mendimin se vendlindja
e Ibrahimit ishte Harrani.
Psh, në Dhiatën e Vjetër, zona e Harranit është përcaktuar
si "zona e Aramit" (Gjeneza, 11: 31 dhe 28: 10). Aty thuhet
se ata që rrodhën nga familja e Ibrahimit janë "djemtë e
Aramit" (Deutoronomi, 26: 5). Identifikimi i Ibrahimit si
një "arami" tregon se ai e kaloi jetën në këtë zonë.
Në burimet islamike duket qartë se vendlindja e Ibrahimit
është Harrani dhe Urfa. Në Urfa, e cila është quajtur "qyteti
i profetëve", ka shumë histori e legjenda për Ibrahimin.


Mospërputhjet midis Kuranit dhe Dhiatës
së Vjetër
Dhiata e Vjetër dhe Kurani duket sikur përshkruajnë dy
profetë të ndryshëm të quajtur respektivisht Abraham dhe
Ibrahim. Në Kuran, Ibrahimi është dërguar te një popull
idhujtar, i cili adhuronte qiejt, yjet, hënën dhe idhuj
të ndryshëm. Ai u përpoq me të gjitha forcat që t'i largonte
njerëzit e tij prej këtyre besimeve supersticioze. Në këtë
mënyrë ai ngjalli armiqësinë e të gjithë popullit, duke
përfshirë dhe babain e tij.
Aktualisht, asnjë prej këtyre gjërave nuk përmendet në
Dhiatën e Vjetër. Hedhja e Ibrahimit në zjarr apo thyerja
e idhujve të popullit të tij nuk përmenden në Dhiatën e
Vjetër, në të cilën Ibrahimi në përgjithësi është paraqitur
si stërgjyshi i çifutëve. Duket qartë se kjo pikëpamje është
futur nga paria e çifutëve që kërkonte të sillte në plan
të parë konceptin e racës. _ifutët besojnë se janë një popull
i zgjedhur përjetësisht nga Zoti dhe ndihen superiorë ndaj
të tjerëve. Kjo është arsyeja që Ibrahimi është paraqitur
si stërgjyshi i çifutëve në Dhiatën e Vjetër.
Të krishterët që besojnë në Dhiatën e Vjetër, mendojnë
se Ibrahimi është stërgjyshi i çifutëve, por vetëm me një
ndryshim; sipas tyre Ibrahimi nuk është çifut, por i krishterë.
Të krishterët, të cilët nuk i kushtojnë vëmendje konceptit
të racës aq shumë sa çifutët, mbajnë këtë qëndrim dhe kjo
është një nga shkaqet e mospajtimit dhe konfliktit midis
këtyre dy feve. Allahu sjell shpjegimin vijues të këtyre
argumenteve në Kuran.

O ithtarë të librave të parë (çifutë dhe
të krishterë)! Përse grindeni për Ibrahimin, ndërkohë që
Teurati dhe Inxhili janë shpalluar pas tij? A nuk logjikoni,
pra?

Ja, ju polemizuat për atë gjë për të cilën keni dije (për
Isain). Pse atëherë polemizoni për çështje për të cilat
ju nuk keni asnjë dijeni (për Ibrahimin)? Allahu di gjithçka,
ndërsa ju nuk dini.

Ibrahimi nuk ishte as çifut e as i krishterë, por ai ishte
vetëm musliman (besimtar) me besim të vërtetë e të pastër
dhe nuk ishte prej idhujtarëve.

Vërtet që njerëzit më të afërt me Ibrahimin janë ndjekësit
e tij bashkë me këtë Profet (Muhamedin) dhe besimtarët.
Allahu është Ai që i ndihmon besimtarët. (Ali Imran: 65-68)
Në Kuran, shumë më ndryshe nga ajo që është shkruar në
Dhiatën e Vjetër, Ibrahimi paraqitet si një profet, i cili
e këshilloi popullin e tij që të largohej nga adhurimi i
idhujve. Që në rininë e tij ai e paralajmëroi popullin që
të hiqte dorë nga ky besim i kotë, por ata reaguan në mënyrë
agresive ndaj Ibrahimit duke u përpjekur për ta vrarë. Për
t'u larguar prej ligësisë së popullit të tij përfundimisht
Ibrahimi u detyrua të shpërngulej.
----------------------------------------------------------------------

(12) Everett C. Blake, Anna G. Edmonds,
"Biblical Sites in Turkey", Stamboll: Redhouse Press, 1977,
fq. 13